Deus ex metaphora

"Autor książki rozważa funkcje, jakie pełnią koncepcje „tego, co?boskie” w?obrębie teorii filozoficznej. Przedstawia wyjaśnienie hasła bóg filozofów . W?zaprezentowanym schemacie interpretacyjnym nazywa ono niepełniący funkcji religijnych „rodzaj” koncepcji boskości, podporządkowany poszukiwaniom teoretycznym. Dążenie do? zdobycia orientacji w?świecie za?pomocą teorii objaśniającej porządek rzeczywistości łączy się z?tendencją do?wprowadzania – obok innych kategorii podstawowych – odmiennych od?religijnych formuł boskości. Pojawiły się one już w?myśli presokratyków. Abstrakcyjne i?metaforyczne koncepcje boskości Platona, Arystotelesa i?Plotyna różniły?się od? religijnych, antropomorficznych, tradycyjnych wyobrażeń świata grecko-rzymskiego. W?późnym antyku i?średniowieczu, po?przekroczeniu progu epokowego, teologiczne, religijne koncepcje „tego, co? boskie” zdominowały starożytne formuły filozoficzne. Podporządkowane wizji judaizmu, chrześcijaństwa i?islamu, występują w?metaforyce połączonej z? religijnymi przedstawieniami Boga. W? myśli nowożytnej, w?wyniku „rewolucji kopernikańskiej”, gdy wraz?z?odkryciami naukowymi pojawiła się mechanicystyczna wizja natury, a?zarazem nasiliły się spory religijne wewnątrz chrześcijaństwa, doszło do?wyraźnego wyodrębnienia się różnych koncepcji określanych mianem boga filozofów . Formuły boskości deklaratywnie odrębne od?religijnych?pojawiły? się wówczas w? licznych teoriach filozoficznych i? naukowych. Wzorcową przedstawił Spinoza w?postaci koncepcji Deus?sive Natura . Metaforyczne, odmienne od?religijnych ujęcia boskości wraz ze?zmiana mi epokowymi pełniły swoją podstawową funkcję, gwarantując – zależnie od?potrzeb teorii – ład kosmosu, natury bądź historii przedstawiony w?rozważaniach filozoficznych. Ich dzieje rzucają światło na myśl europejską i?jej przemiany. "
Z?recenzji dr. hab. Dariusza Jurusia