(Prze)zwierzęcenia

Książka obrazuje utrwalone w polskiej poezji relacje człowieka ze zwierzęciem, traktowane jako zapowiedź kształtującego się w dzisiejszej kulturze nieantropocentrycznego paradygmatu. Na przykładzie wybranych utworów współczesnych i najnowszych przedstawia ona charakter rodzimej refleksji, która od strony posthumanistycznych filozofii kwestionuje wyjątkowość ludzkiego gatunku i postuluje jego bardziej etyczne współistnienie z animalnym światem. Książka ilustruje ewolucję świadomości dotyczącej związków ludzi i zwierząt, staje się próbą wychwycenia nowego spojrzenia na przyrodniczą rzeczywistość; jest zapisem narodzin emancypacyjnej oraz emancypującej wrażliwości, wyłaniającej się zwłaszcza z żywej pamięci plebejsko-wojennych doświadczeń. Autorka śledzi tu zatem dokonywane na polskim gruncie rewizje ponowoczesnego modelu człowieka i bada specyfikę poetyckiego otwarcia się na egalitarystyczne ontologie, a co za tym idzie także na zorientowane na współbycie z nie-ludzkim aksjologie i epistemologie. Zajmują ją różnorodne sposoby przydawania rzeczywistemu zwierzęciu autonomii i sprawczości, zaś ludziom – immanentnego miejsca w przyrodniczym systemie, gdzie mogą oni współtworzyć międzygatunkowe związki i zależności. Próba dekonstrukcyjnej lektury pomieszczonych w książce utworów pozwala ponadto ujawnić ich rozległy wizjonerski i nieantropocentryczny potencjał. Wyraża się on w zainteresowaniu poezji chęcią wykraczania poza ograniczenia konstruktywistycznych teorii, a nawet sięganiem po rozpoznania nauk o życiu, które niejednokrotnie dopełnią i rozszerzą kulturowo-społeczne poszukiwania.Celem książki jest śledzenie drogi, którą przebywa polska poezja począwszy od jej postrstrukturalistycznej refleksji nad zwierzęciem (antycypującej myśl Deleuze'a, Derridy, Agambena) do pierwszych reprezentacji ludzko-animalnej wspólnoty, czynionych już w duchu posthumanistycznych filozofii (nawiązujących do koncepcji Haraway, Braidotti, Grosz). Kluczowe staje się tutaj kryterium emancypacji – przyjętą w książce kolejność analiz wytycza bowiem nie tyle historycznoliteracka chronologia, ile poetycka otwartość na bytowe zbliżenie z tym, co nie-ludzkie, na istnienie z nim w splocie ontologicznych powiązań. Autorka podąża tym samym za logiką przewartościowań, która w badaniach kulturowych towarzyszy rizomatycznemu, opartemu na współżyciu człowieka i świata przyrody, myśleniu. Przywodzi ją ona od hierarchicznego sposobu widzenia rzeczywistości do reprezentacji jej „płaskich alternatyw” – od racjonalności do syntezy wiedzy, „od samopotwierdzenia do integracji, od dominacji do partnerstwa, od konkurencji do kooperacji, od pojęcia struktury i części ku pojęciu całości i procesu”