Bezkrólewia ksiąg ośmioro czyli Dzieje Polski Tom wstępny

XIX-wieczna edycja dzieła Świętosława Orzelskiego, starosty radziejowskiego, w opracowaniu Włodzimierza Spasowicza została zatytułowana: Bezkrólewia ksiąg ośmioro, czyli dzieje Polski od zgonu Zygmunta Augusta roku 1572 aż do roku 1576, skreślone przez Świętosława z Borzejowic Orzelskiego, starostę radziejowskiego, przełożył z rękopisu Cesarskiej Publicznej Biblioteki, przypisami i życiorysem uzupełnił Włodzimierz Spasowicz, t. 1-3, Petersburg-Mohilew 1856-1858; Tom wstępny, zawierający życiorys Orzelskiego, mowy jego i pisma w sprawach publicznych, Petersburg 1858. Włodzimierz Spasowicz pomieścił dzieło Świętosława Orzelskiego w trzech tomach: tomy pierwszy i drugi obejmują po trzy księgi, na tom trzeci składają się dwie księgi.

Od 2019 r. trwały prace nad współczesną edycją Bezkrólewia ksiąg ośmioro… prowadzone przez Włodzimierza Kaczorowskiego. W pierwszej kolejności wydano tom wstępny zatytułowany: Mowy i pisma w sprawach publicznych Świętosława Orzelskiego, oprac. Włodzimierz Spasowicz, uzupełnił, posłowiem opatrzył i wydał Włodzimierz Kaczorowski, Opole 2019. Następnie wydano trzy kolejne tomy. Tom pierwszy zawiera przebieg wydarzeń w Rzeczypospolitej Obojga Narodów od śmierci Zygmunta Augusta w 1572 r. do koronacji i sejmu koronacyjnego Henryka Walezego w 1574 r. Tom drugi opisuje okres interregnum od opuszczenia Rzeczypospolitej przez Henryka Walezego w 1574 r. do zakończenia sejmu elekcyjnego w 1575 r. – rozdwojonej elekcji Maksymiliana II Habsburga i Stefana Batorego. Tom trzeci rozpoczyna się od opisu wyprawy posłów koronnych do Siedmiogrodu do Stefana Batorego, a kończy się przedstawieniem przez Świętosława Orzelskiego przebiegu sejmu koronacyjnego w Krakowie w 1576 r., wojny Batorego z Gdańskiem oraz sejmu zwyczajnego w Toruniu (15 X 1576 – 14 I 1577).

W związku z tym, że tom wstępny ukazał się pod skróconym tytułem, podjęto decyzję o ponownym wydaniu Mów i pism…, opatrzonych pełnym tytułem: Bezkrólewia ksiąg ośmioro, czyli dzieje Polski od zgonu Zygmunta Augusta roku 1572 aż do roku 1576, skreślone przez Świętosława z Borzejowic Orzelskiego, starostę radziejowskiego, przełożył z rękopisu Cesarskiej Publicznej Biblioteki, życiorysem i przypisami uzupełnił Włodzimierz Spasowicz, tom wstępny zawierający życiorys Orzelskiego, mowy jego i pisma w sprawach publicznych, uzupełnił, posłowiem opatrzył i wydał Włodzimierz Kaczorowski, Opole 2022. W ten sposób nawiązano do formuły edycji dzieła Orzelskiego z XIX w., udostępniając czytelnikom w ujednoliconym formacie trzy tomy Bezkrólewia ksiąg ośmioro… wraz z tomem wstępnym, obejmującym Wiadomość o Świętosławie Orzelskim opracowaną przez Włodzimierza Spasowicza oraz 29 mów i pism Świętosława Orzelskiego, świadczących o jego znaczącej aktywności publicznej i parlamentarnej.