Res Publica (Post) Litteraria

„Książka włącza się w główny nurt refleksji nad rolą humanistyki we współczesnym świecie, a zawarty w niej wywód skupia się wokół zagadnień kosmopolityzmu, nowoczesnego myślenia o wspólnocie, społecznej roli literatury i jej twórców w obecnej dobie. Główne tematy tej rozprawy są skoncentrowane wokół metafory «republiki literackiej» i nie będzie cienia przesady w tym, jeśli stwierdzę, że jest to w krajowym obiegu najcenniejsza w tej chwili praca omawiająca szczegółowo tę metaforę, jej pochodzenie, dzieje oraz jej historyczne i wielokontekstowe sposoby funkcjonowania. Nie chodzi tu jednak wyłącznie o rozległą wiedzę Autorki na temat owej metafory, książka zawiera bowiem coś o wiele cenniejszego. Chodzi mianowicie o to, że na podstawie analiz fenomenu res publica litteraria Autorka odsłania w przenikliwy sposób różnorodne metamorfozy, jakie dokonywały się w zakresie myślenia o społecznych funkcjach literatury. Dzięki tej pracy, jakże erudycyjnej, wnikliwej, głębokiej i mądrej (z racji zrównoważenia przedstawionych tu sądów i opinii), kapitalnie łączącej refleksję historyczną ze współczesną filozofią, łatwiej będzie odpowiadać na wiele pytań stawianych dzisiaj humanistom i naukom humanistycznym w ogóle”. Z recenzji prof. dr. hab. Adama Dziadka Popularyzacja idei kosmopolityzmu w badaniach kulturowych i badaniach literackich na przełomie XX i XXI wieku przyczyniła się do ponownego zainteresowania metaforą republiki literackiej. Figura ta pojawiła się w licznych pracach, których autorzy próbowali formułować własne sposoby rozumienia badań literackich, ich terytoriów, celów, ograniczeń. Używana była także w kontekście pytań o społeczne znaczenie literatury w obecnej, szybko zmieniającej się rzeczywistości politycznej i technologicznej. Często zapominano przy tym, że owa metafora ma swoje źródła nie w dziełach pisarzy oświeceniowych, lecz włoskich humanistów. Z kolei badany w nowszych pracach, jako czas największej popularyzacji metafory, wiek XVII jest już faktycznie momentem utraty wiary w instytucjonalną realność owej republiki ludzi uczonych. W swojej książce proponuję zatem przede wszystkim uważną i pogłębioną lekturę źródeł związanych z kształtowaniem się metafory republiki literackiej. Nie ma ona jednak stanowić jedynie kolejnej narracji na temat historii idei res publica litteraria. Jej geneza i przemiany tworzą tu bowiem swoisty filtr, za pomocą którego chcę następnie śledzić przemiany myślenia o społecznych funkcjach literatury.